စာေရး တတ္ေအာင္ ဘာလုပ္ရမလဲ ~ FIRSTSTEP

“စာေရးခ်င္ လိုက္တာ” “စာေရး တတ္ေအာင္ ဘာလုပ္ရမလဲ " ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကို စာေရးခ်င္တဲ့သူ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ေမးတတ္ ၾကပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္နဲ႔ ခင္မင္ ရင္းႏွီးတဲ့ အမ်ဳိးသမီး အဆိုေက်ာ္ႀကီး တစ္ေယာက္ ဆိုရင္ “ကြၽန္မ ရင္ထဲမွာ ပရိသတ္ကို ေျပာျပ ခ်င္တာေတြ ျပည့္ေနတာပဲ၊ စာမေရးတတ္လို႔ ေရးတတ္ရင္ ကြၽန္မ ခ်ေရးျဖစ္တာ ၾကာၿပီ ” လို႔ ေျပာတယ္။ သူက စကားေျပာလည္း ေကာင္းတယ္။ သူ ေျပာခ်င္တာ တစ္ခုကို စီကာ ပတ္ကံုး ေျပာတတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ခ်ေရးဖို႔ ၀န္ေလးေနတယ္။ အဲဒီလို လူမ်ဳိးေတြ အတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး စာေရးဆရာမ “ဂ်င္နီေသာ္(မ) ဆင္ ” ရဲ႕ Before You Begin To Write ေဆာင္းပါး ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

ဆရာမ ဂ်င္နီက ပထမတုန္းကေတာ့ ေစ်းကြက္ သုေတသန ေဆာင္းပါးေတြ ေရးသူပါ။ ခုေတာ့ ေဆာင္းပါး မ်ဳိးစံုကို အခ်ိန္ျပည့္ ေရးသားေနပါၿပီ။ ဆရာမရဲ႕ ေဆာင္းပါးေတြကို Travel Life, Complete Woman, The State: Down Home in North Carolina တို႔မွာ စဥ္ဆက္ မျပတ္ ေဖာ္ျပေနၾကၿပီး Mordern Bride ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကိုလည္း တြဲဖက္ ေရးသားခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။
စာေကာင္းေကာင္း ေရးတတ္ဖို႔၊ စာလံုးေတြကို ၀ါက်ေကာင္းေကာင္း ျဖစ္ေအာင္ စီတတ္ဖို႔၊ ၀ါက်ေတြကို စာပိုဒ္ ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးဖို႔ အတြက္ လက္ေတြ႕ စာခ်မေရးခင္မွာ ေလ့လာ ဆည္းပူးစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ဒါမွသာ ကိုယ္ေရးတဲ့ ေဆာင္းပါး (သို႔မဟုတ္) ၀တၳဳဟာ စာဖတ္သူရဲ႕ ႏွလံုးသားမွာ ေပ်ာ္၀င္သြားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စာေကာင္း တစ္ပုဒ္ ဖန္တီးႏိုင္ဖို႔ အတြက္ အေျခခံက်တဲ့ အခ်က္ကေတာ့ စာမူၾကမ္း ေရးျခင္းပါပဲ။ စာမူၾကမ္းေရး ေနစဥ္မွာ ကိုယ္က ကိုယ္ေရးမယ့္ အေၾကာင္းအရာကို ေလ့လာရမယ္။ သံုးသပ္ရမယ္၊ အၾကမ္းထည္ကေန အေခ်ာထည္ ဖစ္လာရေအာင္ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ ႐ႈေထာင့္ ပံုစံကို ေရာက္လာေအာင္ ပံုသြင္း သြားႏုိင္ရမယ္။ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို လက္ကိုင္ ထားၿပီး စာမူၾကမ္းကို ဖန္တီးမယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္ကုန္ သက္သာၿပီး စာလည္း ပိုၿပီး ညက္ေညာ သြားပါလိမ့္မယ္။
စိတ္ကူးကို တိုးတက္ရွင္သန္ေစျခင္း
စူးရွထက္ျမက္တဲ့ စိတ္ကူးစိတ္သန္း၊ ထိေရာက္တဲ့ စာတစ္ပုဒ္ ဆိုတာ လူေတြ ေျပာေနၾကတဲ့အထဲကပဲ ေပါက္ဖြား လာတာပါ။ ဒီေတာ့ လူေတြ ဘာေျပာေနၾကသလဲ၊သူတို႔ ျပႆနာေတြက ဘာေတြလဲဆိုတာကို ကိုယ္က နားေထာင္တတ္တဲ့ အက်င့္ ရွိေအာင္ အရင္ဆံုး ေလ့က်င့္ပါ။ အဲဒီလို အေလ့အက်င့္ ရသြားျခင္းအားျဖင့္ ေဆာင္းပါးေကာင္း၊ ၀တၳဳေကာင္းေတြကို ဖန္တီးႏိုင္ဖို႔ ကုန္ၾကမ္းေတြ ရလာပါလိမ့္မယ္။

တစ္ေန႔လယ္ခင္းမွာ ကြၽန္မမိတ္ေဆြ အမ်ဳိးသမီး တစ္ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာရင္း သူက သူ႔ မိတ္ေဆြ အမ်ဳိးသမီး တစ္ေယာက္ဟာ အက်င့္ဆိုး ရွိတဲ့ အမ်ဳိး သားတစ္ေယာက္နဲ႔ ပတ္သက္ေနတဲ့ အေၾကာင္းေျပာရင္း “ကြၽန္မက မာစီယာကို သူ႔အမ်ဳိးသားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္မအျမင္ကို ေျပာခ်င္ေပမယ့္ မိတ္ ပ်က္သြားမွာ စိုးေတာ့ ဘယ္လို ေျပာရမလဲ ”လို႔ ေမးလာတယ္။ ဒီေမးခြန္း တစ္ခုက ကြၽန္မအတြက္ စိတ္ကူးမ်ဳိးေစ့ တစ္ခု ရသြားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ ရက္ေလာက္ ၾကာေတာ့ ဒီေမးခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြၽန္မ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ေရးေတာ့မယ္ ဆိုတာ စိတ္ထဲမွာ ေသခ်ာ သြားတယ္။ အဲဒီစိတ္ကူးကေန “When You Hate Your Best Friend's Man “အရင္းႏွီးဆံုး သူငယ္ခ်င္း၏ အမ်ဳိးသားကို မုန္းတဲ့အခါ ”ဆိုတဲ့ ေဆာင္းပါး ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒီေဆာင္းပါး ေရးဖို႔ အတြက္ “ဘာလဲ ” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းနဲ႔ စ တယ္။ (စာတစ္ပုဒ္ေရးမယ္ဆိုရင္ “ဘ ” ငါးလံုးကို သတိရပါ။ ဘယ္သူလဲ၊ ဘယ္မွာလဲ၊ ဘာလဲ၊ ဘယ္တုန္းကလဲနဲ႔ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ကိုယ့္ရင္ထဲမွာ ထည့္ထားပါ။) အဲဒီ ေဆာင္းပါးေရးဖို႔ အတြက္ ကြၽန္မ အရင္ဆံုး ေမးတ့ဲ ေမးခြန္းက “မိန္းမတစ္ေယာက္က သူ႔သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ ရည္းစားကို မုန္းတယ္ ဆိုတာ ဘယ္လို ကိစၥမ်ဳိးေတြမွာ ျဖစ္တတ္သလဲ ”ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းပါပဲ။
“ဘာလဲ ”ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းက ကိစၥ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ထိေရာက္တဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္တဲ့ အတြက္ ေဆာင္းပါး (သို႔ မဟုတ္) ၀တၳဳေရးေတာ့မယ္ ဆိုရင္ ဒီ ေမးခြန္းနဲ႔ စတာက ပိုၿပီး အံ၀င္ခြင္က် ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီေမးခြန္းဟာ စပ္စုတဲ့ ေမးခြန္း၊ ေလ့လာတ့ဲ ေမးခြန္း၊ စိတ္၀င္စားတဲ့ ေမးခြန္းပဲ မဟုတ္လား။ ဒီေမးခြန္းနဲ႔ စၾကည့္ပါ။ ကြၽန္မ ကိုယ္တိုင္ အဲဒီ ေဆာင္းပါး မေရးခင္မွာ တကယ့္ မိတ္ေဆြ (သက္ရွိ)ေတြကို လူကိုယ္တိုင္ ေမးၾကည့္ပါတယ္။ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြက ကြၽန္မ သူလို ကိုယ္လို လူမ်ဳိးေတြကို ေမးခဲ့ရာက ထြက္လာတဲ့ အေျဖေတြပါ။
(၁) ထြက္လာတဲ့ အေျဖဟာ ျပႆနာကို ၿပီးေျပေစမယ့္ အေျဖ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မယ္။ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ ေတြ႕ရတဲ့ အေျဖမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ခ်င္ ျဖစ္မယ္။ ကိုယ့္သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ ရည္းစားကို ကိုယ္က ဘာေၾကာင့္ မုန္းရတာလဲ။ မဆီမဆိုင္လုိ႔ေတာ့ ေျပာခ်င္ ေျပာလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ကြၽန္မက ျဖစ္ႏိုင္ေျခ တခ်ဳိ႕ကို စာရင္း လုပ္ၾကည့္လိုက္တယ္။ တကယ္ပဲ ကြၽန္မထင္တဲ့ အတိုင္း ျဖစ္ လာတာကို ေတြ႕ရတယ္။

(၂) ကိုယ့္ဘက္က လိုက္ေလ်ာညီ ေထြ ရွိတတ္ရမယ္။ လူတစ္ေယာက္ကို ကိုယ္က အင္တာဗ်ဴး သေဘာမ်ဳိး ေမးရမွာ။ ဒီအခါ ကိုယ္ေမးတဲ့ အေမးကို အေမးခံရတဲ့ သူက တိတိက်က် ေျဖတတ္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ မထားနဲ႔။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ကိုယ္ေမးတဲ့ ကိစၥမ်ဳိး အေမးခံရတဲ့ သူမွာ အေတြ႕အၾကံဳ ရွိခ်င္မွ ရွိမွာေပါ့။ ဒီေတာ့ ကိုယ္ေမးမယ့္ ေမးခြန္းဟာ လူအမ်ားစု ေတြ႕ၾကံဳရတတ္တဲ့ ကိစၥမ်ဳိးျဖစ္ရမယ္။ အေျဖေတြ စုစည္းၿပီးေတာ့မွ ကိုယ္က ဘယ္အခ်က္အလက္ေပၚ အေျခခံမယ္ဆိုတာ ဆံုးျဖတ္ရလိမ့္မယ္။
(၃) စကားေျပာဖို႔၊ ေမးခြန္း ေမးဖို႔ မေၾကာက္နဲ႔။ ေန႔စဥ္ ၾကံဳေတြ႕ေနက် ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြဆီမွာ ကိုယ္သိခ်င္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သဲလြန္ စေပးႏုိင္တဲ့ အေတြ႕အၾကံဳေတြ အမ်ားႀကီး ရွိႏုိင္ပါတယ္။
ကြၽန္မ ေဆာင္းပါး အတြက္ လူပုဂၢဳိလ္ ႐ိုး႐ိုးေတြကို ေမးၿပီးတဲ့ေနာက္ ကြၽန္မက စိတ္ပညာရွင္ တခ်ဳိ႕၊ စာေရး ဆရာ တခ်ဳိ႕နဲ႔ ေတြ႕ၿပီး ေမးျပန္ပါတယ္။ ဒီလို ေဆြးေႏြးၾကည့္လိုက္တဲ့ အခါ ကြၽန္မ သာမန္ လူေတြဆီက ရထားတဲ့ အေျဖေတြဟာ စိတ္ေရာဂါရေနတဲ့ သူေတြရဲ႕ အေျဖမ်ဳိး မဟုတ္မွန္း သိလာရပါတယ္။ စိတ္ပညာရွင္ကို ေမးတဲ့အခါ ကြၽန္မက ကြၽန္မ ေရးမယ့္ ေဆာင္းပါးရဲ႕ အေျခခံ အခ်က္အလက္ကိုပဲ ေမးတယ္။ ကိုယ့္ သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ ရည္းစားကို မုန္းတဲ့သူမ်ဳိး သူ ေတြ႕ဖူးသလား၊ ဒီလို မုန္းျခင္းဟာ စိတ္ေရာဂါေၾကာင့္လား စတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ေမးတယ္။ စိတ္ပညာရွင္က သူၾကံဳေတြ႕ဖူးတဲ့ လူနာေတြ အေၾကာင္း၊ သူတို႔ ေနာက္ခံ သမိုင္းေတြနဲ႔ ေျပာျပတယ္။ သာမန္ လူေတြမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ စိတ္ထားမ်ဳိးပါပဲ။
စာေရးဆရာဆိုတာက လူ႔ဘ၀ကို အျမဲတမ္း ေလ့လာ သံုးသပ္ေနတဲ့ လူမ်ဳိးပါ။ ကိုယ္က သူ႔ကို နည္းနည္းေလး စပ္စုၾကည့္လိုက္ရင္ သူ႔ဘက္က အေျဖေတြ ထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ သူနဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကည့္လိုက္ရင္ ကိုယ္ယူဆထားတာေတာင္ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္သြားႏိုင္တဲ့ အေျခ အေနမ်ဳိး ၾကံဳခ်င္ ၾကံဳရမွာပါ။ ဒီေတာ့ ကိုယ္နဲ႔ နီးစပ္ရာ စာေရးဆရာနဲ႔ ေဆြးေႏြးၾကည့္ပါ။ သူ႔စကား တစ္ခြန္းဟာ ကိုယ့္အတြက္ အေထာက္အကူ ရေစႏိုင္ပါတယ္။
(၄) စာဖတ္ပါ။ ကိုယ္ေရးမယ့္ စာက ၀တၳဳမဟုတ္ဘဲ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကို ဦးတည္ ေရးေတာ့မယ္ဆိုရင္ အလားတူ အေၾကာင္းအမ်ဳိး ေရွ႕က ေရးခဲ့ၾကတဲ့ သူေတြရဲ႕ စာကို ဖတ္ရမယ္။ ဒါမွ ကိုယ္ေရးတဲ့စာဟာ ပံုတူ ကူးခ်တဲ့ ပံုစံမ်ဳိး မျဖစ္ေတာ့ဘဲ ပံုစံ ခြဲထြက္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ မဂၢဇင္းေတြထဲမွာ ေလာေလာဆယ္ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ကိုယ္ေရးမယ့္ အေၾကာင္းအရာမ်ဳိး မပါေသးဘူး ဆိုမွသာ ေရးသင့္တယ္။
ျဖစ္သင့္တာကေတာ့ လက္လွမ္းမီ ရာ စာၾကည့္တုိက္က မဂၢဇင္းေတြမွာ တစ္ႏွစ္စာ၊ ႏွစ္ႏွစ္စာေလာက္ ရွာဖတ္ ၾကည့္ပါ။ အဲဒီစာထဲမွာ ကိုယ္ေရးမယ့္ အေၾကာင္းအရာ ေခါင္းစဥ္မ်ဳိးမပါမွသာ ကိုယ္က ေရးသင့္တယ္။ ဒီလို ကိုယ္က ေမႊေႏွာက္ ရွာေဖြၿပီးေတာ့ ေလ့လာလို႔ ဘယ္သူမွေရးတာ မေတြ႕ရေသးရင္ ကိုယ့္စိတ္က ေတာ္ေတာ္ေပါ့သြားၿပီ။ ေရးဖို႔ ေသခ်ာသြားၿပီဆိုရင္ ေန႔စဥ္ထုတ္ သတင္းစာေတြ ဖတ္ပါဦး။ သတင္းစာ ထဲမွာ ကိုယ္ေရးမယ့္ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့၊ အေထာက္အကူျပဳႏုိင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ရႏိုင္ပါတယ္။
(၅) မွတ္စုထုတ္ပါ။ စာေရးဖို႔ ျပင္ ဆင္ေနတဲ့ ကာလ တစ္ေလွ်ာက္လံုး ကိုယ္က မွတ္စု ထုတ္တဲ့ အက်င့္ ရွိရမယ္။ ကြၽန္မဆိုရင္ ေခါင္းထဲမွာ ေပၚလာတဲ့ ၀ါက်တခ်ဳိ႕၊ စာပိုဒ္တခ်ဳိ႕ကို ေရးခ်ထား တတ္တဲ့ အက်င့္ ရွိပါတယ္။ တစ္ ခါတေလ ေခါင္းစဥ္ေတြေတာင္ ေရး ထားတတ္ပါတယ္။ ကြၽန္မအက်င့္က မွတ္စုစာအုပ္ေတြကို ကြၽန္မအိမ္ရဲ႕ အခန္းတိုင္းမွာ ထားတယ္။ ဒါမွလည္း ေခါင္းထဲမွာ ေပၚလာလာခ်င္း ေကာက္ေရးႏိုင္မွာေပါ့။ ကားထဲမွာလည္း ရွိတယ္။ ေရးစရာပင္(န္)နဲ႔ မွတ္စုစာအုပ္ က အဆင္သင့္။ တစ္ခါတေလ ကားေမာင္းေနရင္း စိတ္ကူး ရခ်င္ရလာ တတ္တာပဲ။ ေကာက္ေရးထားရမယ္။ ဒီလို ေရးမထားလိုက္ရင္ ေပ်ာက္သြားတတ္ပါတယ္။ မွတ္စုေတြ အားလံုးကို ကြၽန္မက စာမူၾကမ္းဖိုင္ထဲမွာ ထည့္ထားၿပီး ေလ့လာလိုက္တဲ့ အခါမွာ ကြၽန္မ ဘာေရးရမယ္၊ ဘယ္အခ်က္ အလက္ေတြကို သံုးရမယ္ဆိုတာ ေသခ်ာသြားတယ္။ မွတ္စု ထုတ္ထားတဲ့ အက်င့္က ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈ အားလည္း တိုးပြားေစပါတယ္။
(၆) ခြဲျခားစိတ္ျဖာျခင္း။ စာတစ္ပုဒ္ ေရးဖို႔အတြက္ ေလ့လာမႈေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ရပါမယ္။ ကိုယ္ေလ့လာလို႔ ရလာတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြထဲကမွ ဘယ္ဟာကိုေတာ့ ကိုယ္က အေျခခံယူ ၿပီး တင္ျပမယ္ဆိုတာကို ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရမယ္။ ကိုယ့္တင္ျပမႈက တျခားလူေတြရဲ႕ အယူအဆနဲ႔ တူခ်င္မွ တူမယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ဘက္က အေျခခံထားတဲ့ အခ်က္က ကိုယ့္မွတ္စုေတြထဲမွာ အခိုင္အမာ ရွိေနတာပဲ။
(၇) အိပ္ျခင္း။ စာတစ္ပုဒ္ေရးေတာ့မယ္ ဆိုရင္ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ တစ္ခ်ိန္လံုး စိတ္၀င္စားမႈ ရွိရမယ္။ အိပ္ေနသည္ ျဖစ္ေစ၊ မအိပ္သည္ ျဖစ္ေစ၊ သိစိတ္မွာေရာ မသိစိတ္မွာပါ ကိုယ္ေရးမယ့္ အေၾကာင္းအရာေပၚမွာ စိတ္၀င္စား ေနရမယ္။ ဒီလို စိတ္၀င္စားၿပီဆိုရင္ အိပ္ရာေဘးမွာ စာရြက္နဲ႔ ခဲတံ ေဆာင္ထားပါ။ တစ္ခါတေလ အိပ္ေနရင္း စကားလံုး ရခ်င္ ရမယ္။ ေခါင္းစဥ္ ရခ်င္ ရမယ္။ ဒီအခါ ထထိုင္ၿပီး ေကာက္ေရးလိုက္လို႔ ရတာေပါ့။

စာစမေရးခင္ ဒီလို ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ျခင္းက စာတကယ္ ေရးတ့ဲ အခ်ိန္မွာ အခ်ိန္ ပိုရေစတာ ေတြ႕ရပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူေတြၾကားမွာ ေလ့လာ ေနတဲ့ အခ်ိန္၊ မွတ္စုေရးခ်ိန္၊ နားေထာင္ခ်ိန္၊ စကားေျပာခ်ိန္၊ ေရးရမယ့္ အေၾကာင္း အရာအတြက္ စိတ္ကူးေနခ်ိန္ အားလံုးဟာ အခ်ိန္ျဖဳန္း ေနတာပဲလို႔ မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ အဲဒါလည္း စာေရးေနျခင္းပါပဲ။
စာေရးခ်င္တယ္ဆိုသူမ်ား ဆရာမ ေျပာတဲ့ နည္းကို လက္ေတြ႕ သံုးၾကည့္ ျခင္းအားျဖင့္ စာေကာင္း တစ္ပုဒ္ ဖန္တီး ႏိုင္ၾကပါေစ။
၀င္းၿငိမ္း
၁၉၉၄ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလထုတ္၊ ေရႊအျမဳေတ မဂၢဇင္း၊ အမွတ္ ၆၂တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိခဲ့သည့္ ေဆာင္းပါးကို ျပန္လည္ ေဖာ္ျပပါသည္။